Pagri Sambhal Diwas: ਇਤਿਹਾਸ, ਮਹੱਤਵ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀ ਪ੍ਰਸੰਗਿਕਤਾ

ਪਰਿਚਯ

ਭਾਰਤ ਦੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਕਈ ਆੰਦੋਲਨ ਹੋਏ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਆੰਦੋਲਨ "ਪਗੜੀ ਸੰਭਾਲ ਆੰਦੋਲਨ" ਸੀ। ਇਸ ਆੰਦੋਲਨ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਹਰ ਸਾਲ 23 ਫਰਵਰੀ ਨੂੰ "ਪਗੜੀ ਸੰਭਾਲ ਦਿਵਸ" ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਦਿਨ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਇੱਜ਼ਤ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਦੇ ਸੰਕਲਪ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਲੇਖ ਤੁਹਾਨੂੰ ਪਗੜੀ ਸੰਭਾਲ ਦਿਵਸ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ, ਮਹੱਤਵ ਅਤੇ ਮੌਜੂਦਾ ਪ੍ਰਸੰਗਿਕਤਾ ਬਾਰੇ ਵਿਸ਼ਤਾਰਪੂਰਵਕ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇਵੇਗਾ।

ਪਗੜੀ ਸੰਭਾਲ ਆੰਦੋਲਨ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ

ਪਗੜੀ ਸੰਭਾਲ ਆੰਦੋਲਨ 1907 ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਇਹ ਆੰਦੋਲਨ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਰਕਾਰ ਦੁਆਰਾ ਲਿਆਂਦੇ ਗਏ ਤਿੰਨ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਕਾਨੂੰਨਾਂ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਸੀ, ਜੋ ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਬਹੁਤ ਹੀ ਸ਼ੋਸ਼ਣਕਾਰੀ ਸਾਬਤ ਹੋ ਰਹੇ ਸਨ। ਇਹ ਤਿੰਨ ਕਾਨੂੰਨ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ:

1. ਪੰਜਾਬ ਜ਼ਮੀਨ ਉਪਯੋਗਤਾ ਐਕਟ, 1907 - ਇਸ ਕਾਨੂੰਨ ਤਹਿਤ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਜ਼ਮੀਨ ਜ਼ਬਤ ਕਰਨ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਮਿਲ ਗਿਆ ਸੀ।

Read more: World 🌎 Peace ✌️ and Understanding Day 

2. ਕਾਲੋਨਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ ਬਿੱਲ - ਇਹ ਕਾਨੂੰਨ ਨਹਿਰਾਂ ਦੇ ਕੰਢੇ ਰਹਿਣ ਵਾਲੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੇ ਹੱਕਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਸੀ।

3. ਆਬਕਾਰੀ ਕਾਨੂੰਨ - ਇਸ ਕਾਨੂੰਨ ਨੇ ਕਿਸਾਨਾਂ 'ਤੇ ਵਾਧੂ ਕਰ ਲਗਾ ਦਿੱਤ!

ਇਹਨਾਂ ਕਾਨੂੰਨਾਂ ਦੇ ਵਿਰੁੱਧ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੇ ਵੱਡੇ ਪੱਧਰ 'ਤੇ ਆੰਦੋਲਨ ਕੀਤਾ, ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਸਰਦਾਰ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਕਿਸ਼ਨ ਸਿੰਘ (ਸ਼ਹੀਦ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਪਿਤਾ) ਵਰਗੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਨੇਤਾ ਸ਼ਾਮਲ ਸਨ।

ਪਗੜੀ ਸੰਭਾਲ ਦਿਵਸ ਦਾ ਮਹੱਤਵ

ਪਗੜੀ ਸੰਭਾਲ ਦਿਵਸ ਭਾਰਤੀ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਲਈ ਦਿੱਤੀਆਂ ਕੁਰਬਾਨੀਆਂ ਦੀ ਯਾਦ ਦਿਲਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਦਿਨ ਸਾਨੂੰ ਦੱਸਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਹੱਕਾਂ ਅਤੇ ਇੱਜ਼ਤ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਕਿੰਨਾ ਵੱਡਾ ਸੰਘਰਸ਼ ਕੀਤਾ।

ਇਹ ਦਿਨ ਮਨਾਉਣ ਦੇ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਮੁੱਖ ਉਦੇਸ਼ ਹਨ:

1. ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਨੀ – ਇਹ ਦਿਨ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਵਲ ਧਿਆਨ ਦੇਣ ਦਾ ਇੱਕ ਮਾਧਿਅਮ ਹੈ।

2. ਇਤਿਹਾਸ ਦੀ ਯਾਦ ਦਿਲਾਉਣੀ – ਇਹ ਦਿਨ ਭਾਰਤੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਸੰਘਰਸ਼ ਦੇ ਗੁਮਨਾਮ ਨਾਇਕਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ ਦੇਣ ਦਾ ਮੌਕਾ ਹੈ।

3. ਮੌਜੂਦਾ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਉੱਤੇ ਧਿਆਨ ਕੇਂਦਰਤ ਕਰਨਾ – ਇਹ ਦਿਵਸ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀਆਂ ਮੌਜੂਦਾ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਜਿਵੇਂ ਕਿ ਨਿਊਨਤਮ ਸਮਰਥਨ ਮੁੱਲ (MSP), ਜ਼ਮੀਨ ਅਧਿਕਾਰ ਅਤੇ ਖੇਤੀ ਕਾਨੂੰਨਾਂ 'ਤੇ ਵਿਚਾਰ ਕਰਨ ਦਾ ਮੰਚ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ।

ਪਗੜੀ ਸੰਭਾਲ ਆੰਦੋਲਨ ਅਤੇ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦਾ ਪਰਿਵਾਰ

ਇਹ ਆੰਦੋਲਨ ਭਗਤ ਸਿੰਘ ਦੇ ਪਰਿਵਾਰ ਲਈ ਵੀ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਚਾਚਾ ਸਰਦਾਰ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਇਸ ਆੰਦੋਲਨ ਦੇ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਨੇਤਾ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਰਕਾਰ ਵਿਰੁੱਧ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਇਕੱਠਾ ਕੀਤਾ ਅਤੇ "ਪਗੜੀ ਸੰਭਾਲ ਓਏ ਜੱਟਾ, ਪਗੜੀ ਸੰਭਾਲ ਓਏ" ਵਰਗੇ ਕਰਾਂਤਿਕਾਰੀ ਨਾਰੇ ਦਿੱਤੇ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਸਾਰੇ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਫੈਲੀ।

ਇਹ ਨਾਰਾ ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਚੇਤਾਵਨੀ ਸੀ ਕਿ ਉਹ ਆਪਣੀ ਜ਼ਮੀਨ, ਇੱਜ਼ਤ ਅਤੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਨ। ਇਸ ਆੰਦੋਲਨ ਦੀ ਵਜ੍ਹਾ ਨਾਲ ਸਰਦਾਰ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਾਥੀ ਲਾਲਾ ਲਾਜਪਤ ਰਾਏ ਨੂੰ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਰਕਾਰ ਵਲੋਂ ਦੇਸ਼ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਕੱਢ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ।

ਪਗੜੀ ਸੰਭਾਲ ਦਿਵਸ ਕਿਵੇਂ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ?

ਹਰ ਸਾਲ 23 ਫਰਵਰੀ ਨੂੰ ਪੰਜਾਬ, ਹਰਿਆਣਾ ਅਤੇ ਹੋਰ ਰਾਜਾਂ ਵਿੱਚ ਕਿਸਾਨਾਂ ਵਲੋਂ ਇਹ ਦਿਵਸ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

1. ਰੈਲੀਆਂ ਅਤੇ ਪ੍ਰਦਰਸ਼ਨ – ਕਿਸਾਨ ਵਲੋਂ ਰੈਲੀਆਂ ਅਤੇ ਜਨ ਸਭਾਵਾਂ ਆਯੋਜਿਤ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।

2. ਇਤਿਹਾਸ 'ਤੇ ਚਰਚਾ – ਸਕੂਲਾਂ ਅਤੇ ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਵਿੱਚ ਪਗੜੀ ਸੰਭਾਲ ਆੰਦੋਲਨ 'ਤੇ ਵਿਚਾਰ-ਵਟਾਂਦਰਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।

3. ਕਿਸਾਨ ਸੰਗਠਨ ਵਲੋਂ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਕਾਰਜਕ੍ਰਮ – ਕਿਸਾਨ ਯੂਨੀਅਨ ਅਤੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸੰਗਠਨ ਵਲੋਂ ਇਹ ਦਿਵਸ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਤੌਰ 'ਤੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

4. ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ – ਸਰਦਾਰ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸਾਥੀਆਂ ਨੂੰ ਯਾਦ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਸ ਆੰਦੋਲਨ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ।

ਪਗੜੀ ਸੰਭਾਲ ਦਿਵਸ ਅਤੇ ਮੌਜੂਦਾ ਖੇਤੀ ਪਰਿਪੇਖ

ਅੱਜ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਇਹ ਦਿਵਸ ਹੋਰ ਵੀ ਵਧੇਰੇ ਪ੍ਰਸੰਗਿਕ ਹੋ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਭਾਰਤੀ ਕਿਸਾਨ ਹਾਲੇ ਵੀ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਮੁੱਦਿਆਂ ਨਾਲ ਜੂਝ ਰਹੇ ਹਨ। ਕੁਝ ਮੁੱਖ ਮੁੱਦੇ ਹੇਠਾਂ ਦਿੱਤੇ ਗਏ ਹਨ:

1. ਨਿਊਨਤਮ ਸਮਰਥਨ ਮੁੱਲ (MSP) ਦੀ ਗਾਰੰਟੀ – ਕਿਸਾਨ ਆਪਣੀ ਫਸਲ ਲਈ ਠੀਕ ਮੁੱਲ ਦੀ ਗਾਰੰਟੀ ਚਾਹੁੰਦੇ ਹਨ।

2. ਜ਼ਮੀਨ ਅਧਿਗ੍ਰਹਣ ਕਾਨੂੰਨ – ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਡਰ ਹੈ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜ਼ਮੀਨ ਕਬਜ਼ੀ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ।

3. ਖੇਤੀ ਵਿੱਚ ਨਵੀਨੀਕਰਨ ਅਤੇ ਸੁਧਾਰ ਦੀ ਲੋੜ – ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਆਧੁਨਿਕ ਤਕਨੀਕਾਂ ਅਤੇ ਵਿਗਿਆਨਕ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਖੇਤੀ ਕਰਨ ਲਈ ਸਹਾਇਤਾ ਦੀ ਲੋੜ ਹੈ।

2020-21 ਵਿੱਚ ਹੋਏ ਕਿਸਾਨ ਆੰਦੋਲਨ ਦੌਰਾਨ ਵੀ "ਪਗੜੀ ਸੰਭਾਲ" ਨਾਰਾ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਇਹ ਆੰਦੋਲਨ ਅੱਜ ਵੀ ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਦਾ ਸਰੋਤ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ।

ਨਿਸ਼ਕਰਸ਼

ਪਗੜੀ ਸੰਭਾਲ ਦਿਵਸ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੇ ਸੰਘਰਸ਼ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ। ਇਹ ਦਿਵਸ ਸਾਨੂੰ ਯਾਦ ਦਿਲਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਇੱਜ਼ਤ ਅਤੇ ਹੱਕ ਹਮੇਸ਼ਾ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਧ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੋਣੇ ਚਾਹੀਦੇ ਹਨ।

FAQs – ਪਗੜੀ ਸੰਭਾਲ ਦਿਵਸ

1. ਪਗੜੀ ਸੰਭਾਲ ਦਿਵਸ ਕਦੋਂ ਅਤੇ ਕਿਉਂ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ?

ਪਗੜੀ ਸੰਭਾਲ ਦਿਵਸ ਹਰ ਸਾਲ 23 ਫਰਵਰੀ ਨੂੰ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਦਿਨ 1907 ਵਿੱਚ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਵਲੋਂ ਕੀਤੇ ਗਏ ਪਗੜੀ ਸੰਭਾਲ ਆੰਦੋਲਨ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਸਰਕਾਰ ਦੇ ਸ਼ੋਸ਼ਣਕਾਰੀ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਕਾਨੂੰਨਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਸੀ।

2. ਪਗੜੀ ਸੰਭਾਲ ਆੰਦੋਲਨ ਦਾ ਮੁੱਖ ਨਿਯਤਾ ਕੀ ਸੀ?

ਇਹ ਆੰਦੋਲਨ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੀ ਜ਼ਮੀਨ, ਹੱਕ ਅਤੇ ਇੱਜ਼ਤ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ। ਇਸਦੇ ਮੁੱਖ ਨੇਤਾ ਸਰਦਾਰ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਲਾਲਾ ਲਾਜਪਤ ਰਾਇ ਸਨ।

3. "ਪਗੜੀ ਸੰਭਾਲ ਓਏ ਜੱਟਾ" ਨਾਰੇ ਦਾ ਕੀ ਅਰਥ ਹੈ?

ਇਹ ਨਾਰਾ ਕਿਸਾਨਾਂ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਪਗੜੀ (ਇੱਜ਼ਤ) ਅਤੇ ਜ਼ਮੀਨ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਕਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਨ ਵਾਸਤੇ ਵਰਤਿਆ ਗਿਆ ਸੀ।

4. ਪਗੜੀ ਸੰਭਾਲ ਦਿਵਸ ਮੌਜੂਦਾ ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਹਾਲਾਤਾਂ ਨਾਲ ਕਿਵੇਂ ਜੁੜਿਆ ਹੈ?

ਇਹ ਦਿਵਸ ਮੌਜੂਦਾ ਕਿਸਾਨ ਮੁੱਦਿਆਂ (MSP ਦੀ ਗਾਰੰਟੀ, ਜ਼ਮੀਨ ਅਧਿਗ੍ਰਹਣ, ਖੇਤੀ ਸੰਸਕਾਰੀਕਰਣ) ਨਾਲ ਸੀਧਾ ਸੰਬੰਧਿਤ ਹੈ ਅਤੇ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੇ ਹੱਕਾਂ ਦੀ ਲੜਾਈ ਦੀ ਯਾਦ ਦਿਲਾਉਂਦਾ ਹੈ।

5. ਇਹ ਦਿਨ ਕਿਵੇਂ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ?

ਰੈਲੀਆਂ ਅਤੇ ਜਨ ਸਭਾਵਾਂ

ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ

ਖੇਤੀਬਾੜੀ ਨੀਤੀਆਂ 'ਤੇ ਚਰਚਾਵਾਂ

ਕਿਸਾਨ ਹੱਕਾਂ ਲਈ ਜਾਗਰੂਕਤਾ ਮੁਹਿੰਮ

6. ਕੀ ਪਗੜੀ ਸੰਭਾਲ ਦਿਵਸ ਸਿਰਫ਼ ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਹੀ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ?

ਨਹੀਂ, ਇਹ ਦਿਨ ਭਾਰਤ ਦੇ ਕਈ ਹਿੱਸਿਆਂ ਵਿੱਚ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਖ਼ਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਜਿਥੇ ਕਿਸਾਨ ਸੰਘਰਸ਼ ਜ਼ੋਰਸ਼ੋਰ ਨਾਲ ਜਾਰੀ ਹੈ।

7. ਕੀ ਪਗੜੀ ਸੰਭਾਲ ਦਿਵਸ ਕਿਸਾਨਾਂ ਲਈ ਅੱਜ ਵੀ ਪ੍ਰਸੰਗਿਕ ਹੈ?

ਹਾਂ, ਇਹ ਦਿਨ ਕਿਸਾਨਾਂ ਦੇ ਅਧਿਕਾਰਾਂ, ਹੱਕਾਂ ਅਤੇ ਇੱਜ਼ਤ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਅੱਜ ਵੀ ਬਹੁਤ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ, ਖ਼ਾਸ ਤੌਰ 'ਤੇ ਮੌਜੂਦਾ ਖੇਤੀ ਸੰਕਟ ਦੇ ਪਰਿਪੇਖ ਵਿੱਚ।