ЁЯМП рдЕंрддрд░्рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдЖрджिрд╡ाрд╕ी рджिрд╡рд╕ 2025: рдЗрддिрд╣ाрд╕, рдорд╣рдд्рд╡, рдеीрдо, рд╕ंрд╕्рдХृрддि рдФрд░ рд░ोрдЪрдХ рддрде्рдп
рдкрд░िрдЪрдп
рд╣рд░ рд╕ाрд▓ 9 рдЕрдЧрд╕्рдд рдХो рджुрдиिрдпा рднрд░ рдоें рдЕंрддрд░्рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдЖрджिрд╡ाрд╕ी рджिрд╡рд╕ (International Day of the World's Indigenous Peoples) рдордиाрдпा рдЬाрддा рд╣ै। рдЗрд╕ рджिрди рдХा рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рдЖрджिрд╡ाрд╕ी рд╕рдоुрджाрдпों рдХी рдЕрдиोрдЦी рд╕ंрд╕्рдХृрддि, рдкрд░ंрдкрд░ाрдУं, рдЬ्рдЮाрди рдФрд░ рдЬीрд╡рди рд╢ैрд▓ी рдХा рд╕рдо्рдоाрди рдХрд░рдиा рд╣ै। рд╕ाрде рд╣ी рдпрд╣ рджिрди рд╣рдоें рдпाрдж рджिрд▓ाрддा рд╣ै рдХि рдЖрджिрд╡ाрд╕ी рд╕рдоाрдЬ рдХे рдЕрдзिрдХाрд░ों рдХी рд░рдХ्рд╖ा рдХрд░рдиा рдФрд░ рдЙрди्рд╣ें рд╕рдоाрди рдЕрд╡рд╕рд░ рджेрдиा рд╣рдо рд╕рдмрдХी рдЬिрдо्рдоेрджाрд░ी рд╣ै।
рд╕ंрдпुрдХ्рдд рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ (United Nations) рдиे рдЗрд╕ рджिрди рдХो рд╡рд░्рд╖ 1994 рдоें рдШोрд╖िрдд рдХिрдпा рдеा, рдФрд░ рддрдм рд╕े рдпрд╣ рджिрди рдЕंрддрд░рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рд╕्рддрд░ рдкрд░ рдордиाрдпा рдЬा рд░рд╣ा рд╣ै।
рдЕंрддрд░्рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдЖрджिрд╡ाрд╕ी рджिрд╡рд╕ рдХा рдЗрддिрд╣ाрд╕
рдЙрдд्рдкрдд्рддि: рдпрд╣ рджिрди рдкрд╣рд▓ी рдмाрд░ 9 рдЕрдЧрд╕्рдд 1982 рдХो рд╕ंрдпुрдХ्рдд рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рдоें Working Group on Indigenous Populations рдХी рдмैрдардХ рдХी рд╕ाрд▓рдЧिрд░рд╣ рдХे рд░ूрдк рдоें рдордиाрдпा рдЧрдпा।
рдШोрд╖рдгा: 1994 рдоें рд╕ंрдпुрдХ्рдд рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ рдорд╣ाрд╕рднा рдиे рдЗрд╕े рдЖрдзिрдХाрд░िрдХ рд░ूрдк рд╕े “International Day of the World's Indigenous Peoples” рдШोрд╖िрдд рдХिрдпा।
рдордХрд╕рдж: рдЖрджिрд╡ाрд╕ी рд╕рдоुрджाрдпों рдХी рд╕ाрдоाрдЬिрдХ, рдЖрд░्рдеिрдХ рдФрд░ рд╕ांрд╕्рдХृрддिрдХ рд╕्рдеिрддि рдоें рд╕ुрдзाрд░ рд▓ाрдиा, рдЙрдирдХे рдЕрдзिрдХाрд░ों рдХी рд░рдХ्рд╖ा рдХрд░рдиा рдФрд░ рдЙрдирдХे рдкाрд░ंрдкрд░िрдХ рдЬ्рдЮाрди рдХो рд╕ंрд░рдХ्рд╖िрдд рдХрд░рдиा।
рдЖрджिрд╡ाрд╕ी рд╕рдоुрджाрдп рдХौрди рд╣ोрддे рд╣ैं?
рдЖрджिрд╡ाрд╕ी (Indigenous) рд╡े рд▓ोрдЧ рд╣ोрддे рд╣ैं рдЬो рдХिрд╕ी рд╕्рдеाрди рдкрд░ рд╕рджिрдпों рд╕े рд░рд╣ рд░рд╣े рд╣ैं рдФрд░ рдЬिрдирдХी рдЕрдкрдиी рдЕрд▓рдЧ рднाрд╖ा, рд╕ंрд╕्рдХृрддि, рд░ीрддि-рд░िрд╡ाрдЬ рдФрд░ рдкрд░ंрдкрд░ाрдПँ рд╣ोрддी рд╣ैं।
рджुрдиिрдпा рднрд░ рдоें рд▓рдЧрднрдЧ 476 рдоिрд▓िрдпрди рдЖрджिрд╡ाрд╕ी рд▓ोрдЧ рд░рд╣рддे рд╣ैं, рдЬो рдХुрд▓ рдЬрдирд╕ंрдЦ्рдпा рдХा рд▓рдЧрднрдЧ 6% рд╣ैं, рд▓ेрдХिрди рд╡े 90 рд╕े рдЕрдзिрдХ рджेрд╢ों рдоें рдлैрд▓े рд╣ुрдП рд╣ैं।
рднाрд░рдд рдоें рдЖрджिрд╡ाрд╕ी рд╕рдоुрджाрдп
рднाрд░рдд рдоें рдЖрджिрд╡ाрд╕ी рд╕рдоाрдЬ рдХो рдЕрдиुрд╕ूрдЪिрдд рдЬрдирдЬाрддि (Scheduled Tribes) рдХे рд░ूрдк рдоें рдЬाрдиा рдЬाрддा рд╣ै। рдпрд╣ाँ рд▓рдЧрднрдЧ 705 рдЬрдирдЬाрддिрдпाँ рдкाрдИ рдЬाрддी рд╣ैं, рдЬिрдирдоें рдк्рд░рдоुрдЦ рд╣ैं:
рднीрд▓
рдЧोंрдб
рд╕ंрдеाрд▓
рдоीрдгा
рдЯोрдбा
рдЦाрд╕ी
рдиाрдЧा
рдЗрдирдХी рдЕрдкрдиी рд╡िрд╢ेрд╖ рднाрд╖ाрдПँ, рдкрд╣рдиाрд╡ा, рднोрдЬрди рдФрд░ рдд्рдпोрд╣ाрд░ рд╣ोрддे рд╣ैं।
рдЖрджिрд╡ाрд╕ी рд▓ोрдЧ рдХрд╣ाँ рд░рд╣рддे рд╣ैं?
рдЖрджिрд╡ाрд╕ी рд╕рдоुрджाрдп рдк्рд░ाрдпः рдЬंрдЧрд▓ों, рдкрд╣ाрдб़ों, рдирджी рдХिрдиाрд░े рдФрд░ рджूрд░-рджрд░ाрдЬ़ рдХे рдЧ्рд░ाрдоीрдг рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдоें рд░рд╣рддे рд╣ैं, рдЬрд╣ाँ рдк्рд░ाрдХृрддिрдХ рд╕ंрд╕ाрдзрди рдЖрд╕ाрдиी рд╕े рдЙрдкрд▓рдм्рдз рд╣ोрддे рд╣ैं। рднाрд░рдд рдоें рдЖрджिрд╡ाрд╕ी рдЬрдирд╕ंрдЦ्рдпा рдЫрдд्рддीрд╕рдЧрдв़, рдЭाрд░рдЦंрдб, рдУрдбिрд╢ा, рдордз्рдп рдк्рд░рджेрд╢, рдЧुрдЬрд░ाрдд, рдорд╣ाрд░ाрд╖्рдЯ्рд░, рд░ाрдЬрд╕्рдеाрди, рдиाрдЧाрд▓ैंрдб, рдоिрдЬोрд░рдо рдФрд░ рдд्рд░िрдкुрд░ा рдЬैрд╕े рд░ाрдЬ्рдпों рдоें рдЕрдзिрдХ рдкाрдИ рдЬाрддी рд╣ै। рдпे рд▓ोрдЧ рдк्рд░рдХृрддि рдХे рдХрд░ीрдм рд░рд╣рдиा рдкрд╕ंрдж рдХрд░рддे рд╣ैं рдФрд░ рдЙрдирдХा рдЬीрд╡рди рдЬंрдЧрд▓, рдкрд╣ाрдб़ рдФрд░ рдирджिрдпों рд╕े рдЬुрдб़ा рд╣ोрддा рд╣ै। рджुрдиिрдпा рдХे рдЕрди्рдп рд╣िрд╕्рд╕ों рдоें, рдЬैрд╕े рдЕрдл्рд░ीрдХा, рдСрд╕्рдЯ्рд░ेрд▓िрдпा, рдЕрдоेрдЬ़рди рдФрд░ рдЖрд░्рдХрдЯिрдХ рдХ्рд╖ेрдд्рд░ों рдоें рднी рдмрдб़ी рд╕ंрдЦ्рдпा рдоें рдЖрджिрд╡ाрд╕ी рд╕рдоाрдЬ рд░рд╣рддे рд╣ैं।
рдЖрджिрд╡ाрд╕ी рдЦाрдирдкाрди рдФрд░ рдкрд╣рдиाрд╡ा
рдЖрджिрд╡ाрд╕ी рд▓ोрдЧों рдХा рдЦाрдирдкाрди рдкूрд░ी рддрд░рд╣ рд╕्рдеाрдиीрдп рдФрд░ рдоौрд╕рдоी рд╕ंрд╕ाрдзрдиों рдкрд░ рдЖрдзाрд░िрдд рд╣ोрддा рд╣ै। рд╡े рдЬंрдЧрд▓ рд╕े рдоिрд▓рдиे рд╡ाрд▓े рдлрд▓, рдХंрдж-рдоूрд▓, рдордХ्рдХा, рдмाрдЬрд░ा, рдЬंрдЧрд▓ी рд╕рдм्рдЬिрдпाँ, рд╢рд╣рдж рдФрд░ рдордЫрд▓ी рдХा рд╕ेрд╡рди рдХрд░рддे рд╣ैं। рдХुрдЫ рдЬрдирдЬाрддिрдпाँ рдоांрд╕ाрд╣ाрд░ рднी рдХрд░рддी рд╣ैं। рдЙрдирдХा рднोрдЬрди рд╕ाрдзाрд░рдг, рдкौрд╖्рдЯिрдХ рдФрд░ рдк्рд░ाрдХृрддिрдХ рд╣ोрддा рд╣ै, рдЬिрд╕рдоें рдХिрд╕ी рддрд░рд╣ рдХे рд░рд╕ाрдпрди рдпा рдкैрдХेрдЬ्рдб рдЦाрдж्рдп рдкрджाрд░्рде рд╢ाрдоिрд▓ рдирд╣ीं рд╣ोрддे।
рдкрд╣рдиाрд╡े рдХी рдмाрдд рдХрд░ें рддो рд╣рд░ рдЬрдирдЬाрддि рдХा рдЕрд▓рдЧ рдкाрд░ंрдкрд░िрдХ рдб्рд░ेрд╕ рдХोрдб рд╣ोрддा рд╣ै। рдорд╣िрд▓ाрдПँ рдЕрдХ्рд╕рд░ рд╣ाрде рд╕े рдмुрдиी рд╣ुрдИ рд╕ाрдб़िрдпों, рд▓ुрдЧрдб़ों рдпा рд╕्рдХрд░्рдЯ рдЬैрд╕े рд╡рд╕्рдд्рд░ рдкрд╣рдирддी рд╣ैं, рдЬिрди рдкрд░ рд╕ुंрджрд░ рдХрдв़ाрдИ рдпा рдкाрд░ंрдкрд░िрдХ рдбिрдЬ़ाрдЗрди рдмрдиे рд╣ोрддे рд╣ैं। рдкुрд░ुрд╖ рдзोрддी, рд▓ंрдЧोрдЯ рдпा рдХुрд░्рддा рдЬैрд╕े рдХрдкрдб़े рдкрд╣рдирддे рд╣ैं। рд░ंрдЧीрди рдордирдХे, рдЪाँрджी рдХे рдЖрднूрд╖рдг, рдкंрдЦ рдФрд░ рдлूрд▓ों рдХे рдЧрд╣рдиे рднी рдЙрдирдХे рдкрд╣рдиाрд╡े рдХा рдЕрд╣рдо рд╣िрд╕्рд╕ा рд╣ोрддे рд╣ैं, рдЬो рдЙрдирдХी рд╕ांрд╕्рдХृрддिрдХ рдкрд╣рдЪाрди рдХो рджрд░्рд╢ाрддे рд╣ैं।
рдЕंрддрд░्рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдЖрджिрд╡ाрд╕ी рджिрд╡рд╕ 2025 рдХा рдеीрдо
рд╣рд░ рд╕ाрд▓ UN рдЗрд╕ рджिрди рдХा рдПрдХ рдеीрдо рддрдп рдХрд░рддा рд╣ै, рдЬो рдЙрд╕ рд╕ाрд▓ рдЖрджिрд╡ाрд╕ी рд╕рдоुрджाрдпों рд╕े рдЬुрдб़े рдХिрд╕ी рдорд╣рдд्рд╡рдкूрд░्рдг рдоुрдж्рджे рдкрд░ рдХेंрдж्рд░िрдд рд╣ोрддा рд╣ै।
2025 рдХा рдеीрдо рд╣ै – "Indigenous Youth: Agents of Change for Self-determination"
(рдЖрджिрд╡ाрд╕ी рдпुрд╡ा: рдЖрдд्рдордиिрд░्рдгрдп рдХे рд▓िрдП рдкрд░िрд╡рд░्рддрди рдХे рд╡ाрд╣рдХ)
рдЗрд╕ рджिрди рдХे рдЙрдж्рджेрд╢्рдп (Objectives)
1. рдЖрджिрд╡ाрд╕ी рд▓ोрдЧों рдХी рд╕ांрд╕्рдХृрддिрдХ рдкрд╣рдЪाрди рдХी рд░рдХ्рд╖ा рдХрд░рдиा।
2. рдЙрдирдХी рднूрдоि, рд╕ंрд╕ाрдзрдиों рдФрд░ рдкाрд░ंрдкрд░िрдХ рдЬ्рдЮाрди рдкрд░ рдЕрдзिрдХाрд░ рд╕ुрдиिрд╢्рдЪिрдд рдХрд░рдиा।
3. рдЖрджिрд╡ाрд╕ी рднाрд╖ाрдУं рдХा рд╕ंрд░рдХ्рд╖рдг рдФрд░ рдк्рд░рдЪाрд░।
4. рд╕ाрдоाрдЬिрдХ рднेрджрднाрд╡ рдФрд░ рдЕрд╕рдоाрдирддा рдХो рдЦрдд्рдо рдХрд░рдиा।
5. рдпुрд╡ाрдУं рдХो рд╢िрдХ्рд╖ा рдФрд░ рд░ोрдЬрдЧाрд░ рдоें рдЕрд╡рд╕рд░ рдк्рд░рджाрди рдХрд░рдиा।
рджुрдиिрдпा рдоें рдЗрд╕ рджिрди рдХा рдорд╣рдд्рд╡
рд╕ांрд╕्рдХृрддिрдХ рд╕ंрд░рдХ्рд╖рдг: рдпрд╣ рджिрди рдкाрд░ंрдкрд░िрдХ рд╕ंрдЧीрдд, рдиृрдд्рдп, рдХрд▓ा рдФрд░ рд╣рд╕्рддрд╢िрд▓्рдк рдХो рдЬीрд╡िрдд рд░рдЦрдиे рдХा рдЕрд╡рд╕рд░ рджेрддा рд╣ै।
рдкрд░्рдпाрд╡рд░рдг рд╕ंрд░рдХ्рд╖рдг: рдЖрджिрд╡ाрд╕ी рд▓ोрдЧ рдк्рд░рдХृрддि рдХे рд╕рдмрд╕े рдЕрдЪ्рдЫे рд╕ंрд░рдХ्рд╖рдХ рдоाрдиे рдЬाрддे рд╣ैं, рдЙрдирдХे рдкाрд░ंрдкрд░िрдХ рдЬ्рдЮाрди рд╕े рдкрд░्рдпाрд╡рд░рдг рдХी рд░рдХ्рд╖ा рд╣ोрддी рд╣ै।
рдоाрдирд╡ाрдзिрдХाрд░ рдЬाрдЧрд░ूрдХрддा: рдпрд╣ рджिрди рдмрддाрддा рд╣ै рдХि рдЖрджिрд╡ाрд╕ी рднी рд╣рдоाрд░े рд╕рдоाрдЬ рдХा рдЕрднिрди्рди рд╣िрд╕्рд╕ा рд╣ैं рдФрд░ рдЙрдирдХे рдЕрдзिрдХाрд░ों рдХी рд░рдХ्рд╖ा рдЬрд░ूрд░ी рд╣ै।
рднाрд░рдд рдоें рдЖрджिрд╡ाрд╕ी рджिрд╡рд╕ рдХैрд╕े рдордиाрдпा рдЬाрддा рд╣ै?
рднाрд░рдд рдХे рд╡िрднिрди्рди рд░ाрдЬ्рдпों рдоें 9 рдЕрдЧрд╕्рдд рдХो рд╕ांрд╕्рдХृрддिрдХ рдХाрд░्рдпрдХ्рд░рдо, рдиृрдд्рдп рдк्рд░рддिрдпोрдЧिрддाрдПँ, рдХрд▓ा рдк्рд░рджрд░्рд╢рдиी рдФрд░ рдЪрд░्рдЪाрдПँ рдЖрдпोрдЬिрдд рдХी рдЬाрддी рд╣ैं। рд╕рд░рдХाрд░ी рд╡ рдЧैрд░-рд╕рд░рдХाрд░ी рд╕ंрд╕्рдеाрдПँ рдоिрд▓рдХрд░ рдЬрдирдЬाрдЧрд░ूрдХрддा рдЕрднिрдпाрди рдЪрд▓ाрддी рд╣ैं।
FAQs – рдЕрдХ्рд╕рд░ рдкूрдЫे рдЬाрдиे рд╡ाрд▓े рд╕рд╡ाрд▓
Q1: рдЕंрддрд░्рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдЖрджिрд╡ाрд╕ी рджिрд╡рд╕ рдХрдм рдордиाрдпा рдЬाрддा рд╣ै?
Ans: рд╣рд░ рд╕ाрд▓ 9 рдЕрдЧрд╕्рдд рдХो।
Q2: рдЗрд╕ рджिрди рдХो рдордиाрдиे рдХा рдЙрдж्рджेрд╢्рдп рдХ्рдпा рд╣ै?
Ans: рдЖрджिрд╡ाрд╕ी рд╕рдоुрджाрдпों рдХी рд╕ंрд╕्рдХृрддि, рдЕрдзिрдХाрд░ рдФрд░ рдЬीрд╡рди рд╢ैрд▓ी рдХी рд░рдХ्рд╖ा рдХрд░рдиा।
Q3: 2025 рдХा рдеीрдо рдХ्рдпा рд╣ै?
Ans: "Indigenous Youth: Agents of Change for Self-determination"।
Q4: рднाрд░рдд рдоें рдХिрддрдиी рдЬрдирдЬाрддिрдпाँ рд╣ैं?
Ans: рд▓рдЧрднрдЧ 705 рдЕрдиुрд╕ूрдЪिрдд рдЬрдирдЬाрддिрдпाँ।
Q5: рдХ्рдпा рдпрд╣ рджिрди рдХेрд╡рд▓ рднाрд░рдд рдоें рдордиाрдпा рдЬाрддा рд╣ै?
Ans: рдирд╣ीं, рдпрд╣ рдПрдХ рдЕंрддрд░рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рджिрд╡рд╕ рд╣ै рдЬिрд╕े 90 рд╕े рдЕрдзिрдХ рджेрд╢ों рдоें рдордиाрдпा рдЬाрддा рд╣ै।
рдиिрд╖्рдХрд░्рд╖
рдЕंрддрд░्рд░ाрд╖्рдЯ्рд░ीрдп рдЖрджिрд╡ाрд╕ी рджिрд╡рд╕ рд╣рдоें рдпाрдж рджिрд▓ाрддा рд╣ै рдХि рд╣рдоाрд░ी рдзрд░рддी рдкрд░ рдоौрдЬूрдж рд╕ांрд╕्рдХृрддिрдХ рд╡िрд╡िрдзрддा рд╣ी рд╣рдоाрд░ी рдЕрд╕рд▓ी рддाрдХрдд рд╣ै। рдЖрджिрд╡ाрд╕ी рд╕рдоाрдЬ рдХा рдкाрд░ंрдкрд░िрдХ рдЬ्рдЮाрди, рдЙрдирдХी рдЬीрд╡рди рд╢ैрд▓ी рдФрд░ рдк्рд░рдХृрддि рдХे рд╕ाрде рдЙрдирдХा рд░िрд╢्рддा рдкूрд░ी рджुрдиिрдпा рдХे рд▓िрдП рдк्рд░ेрд░рдгा рд╣ै। рд╣рдоें рдоिрд▓рдХрд░ рдЗрдирдХे рдЕрдзिрдХाрд░ों рдХी рд░рдХ्рд╖ा рдХрд░рдиी рдЪाрд╣िрдП рддाрдХि рдЖрдиे рд╡ाрд▓ी рдкीрдв़िрдпाँ рднी рдЗрдирд╕े рд╕ीрдЦ
Also Read:
Comments
Post a Comment