✨ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਪੁਰਬ : ਸਦੀਵੀ ਜੋਤ ਦਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼
📖 ਭੂਮਿਕਾ
ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੀ ਇਤਿਹਾਸਕ ਅਤੇ ਰੂਹਾਨੀ ਪਰੰਪਰਾ ਵਿੱਚ ਕਈ ਪਵਿੱਤਰ ਦਿਹਾੜੇ ਹਨ, ਪਰ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਪੁਰਬ ਸਭ ਤੋਂ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਅਤੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਿਰਫ਼ ਇਕ ਧਾਰਮਿਕ ਦਿਹਾੜਾ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਪੂਰੀ ਮਨੁੱਖਤਾ ਲਈ ਆਤਮਿਕ ਰੋਸ਼ਨੀ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ। ਇਸ ਦਿਨ ਸਾਨੂੰ ਯਾਦ ਦਿਵਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਸਾਡਾ ਸਦੀਵੀ ਜੀਵੰਤ ਗੁਰੂ ਹੈ, ਜਿਸਦੀ ਬਾਣੀ ਮਨੁੱਖਤਾ ਨੂੰ ਸੱਚਾਈ, ਨਿਮਰਤਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰੇਮ ਦੇ ਰਸਤੇ ’ਤੇ ਲੈ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
🏵️ ਇਤਿਹਾਸਕ ਪਿਛੋਕੜ
ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਬਹੁਤ ਹੀ ਗਹਿਰਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰੇਰਣਾਦਾਇਕ ਹੈ। ਪੰਜਵੇਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਨੇ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦੀ ਭਲਾਈ ਲਈ ਇਹ ਸੋਚਿਆ ਕਿ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੀ ਬਾਣੀ ਨੂੰ ਇਕੱਠਾ ਕਰਕੇ ਇਕ ਗ੍ਰੰਥ ਵਿੱਚ ਸੰਪਾਦਿਤ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ। ਉਸ ਸਮੇਂ ਕਈ ਲੋਕ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨ ਦੀ ਬਾਣੀ ਦੇ ਗਲਤ ਸੰਗ੍ਰਹਿ ਕਰ ਰਹੇ ਸਨ। ਇਸ ਲਈ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਹੁਕਮ ਕੀਤਾ ਕਿ ਸਾਰੀ ਬਾਣੀ ਨੂੰ ਇਕੱਠਾ ਕਰਕੇ ਆਦਿ ਗ੍ਰੰਥ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾਵੇ।
ਗੁਰੂ ਅਰਜਨ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠ ਭਾਈ ਗੁਰਦਾਸ ਜੀ ਨੇ ਸਾਰੀ ਬਾਣੀ ਲਿਖੀ।
ਸਾਲ 1604 ਵਿੱਚ, ਆਦਿ ਗ੍ਰੰਥ ਦਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਸ੍ਰੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿੱਚ ਕੀਤਾ ਗਿਆ।
ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ ਨੂੰ ਪਹਿਲਾ ਗ੍ਰੰਥੀ ਬਣਾਇਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਸੇਵਾ ਨਿਭਾਈ।
ਇਸ ਗ੍ਰੰਥ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨ ਦੀ ਬਾਣੀ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ 36 ਮਹਾਨ ਹਸਤੀਆਂ (ਜਿਵੇਂ ਭਗਤ ਕਬੀਰ ਜੀ, ਭਗਤ ਰਵਿਦਾਸ ਜੀ, ਭਗਤ ਨਾਮਦੇਵ ਜੀ, ਭਗਤ ਫਰੀਦ ਜੀ ਆਦਿ) ਦੀ ਬਾਣੀ ਵੀ ਸ਼ਾਮਲ ਕੀਤੀ ਗਈ।
ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ, 1708 ਵਿੱਚ ਦਸਵੇਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੂੰ ਸਿੱਖਾਂ ਦਾ ਆਖਰੀ ਅਤੇ ਸਦੀਵੀ ਗੁਰੂ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ।
🌸 ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਮਹੱਤਤਾ
ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਸਿਰਫ਼ ਸਿੱਖਾਂ ਲਈ ਧਾਰਮਿਕ ਗ੍ਰੰਥ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਪੂਰੀ ਦੁਨੀਆਂ ਲਈ ਰੂਹਾਨੀ ਮਾਰਗਦਰਸ਼ਕ ਹੈ।
1. ਸਦੀਵੀ ਗੁਰੂ – ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੂੰ ਸਿੱਖਾਂ ਦਾ ਜੀਵੰਤ ਗੁਰੂ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
2. ਆਤਮਿਕ ਸੰਦੇਸ਼ – ਬਾਣੀ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਪ੍ਰੇਮ, ਦਇਆ, ਨਿਮਰਤਾ ਅਤੇ ਸੇਵਾ ਨਾਲ ਜੀਊਣ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ ਦਿੰਦੀ ਹੈ।
3. ਸਰਬ ਧਰਮ ਸਮਾਨਤਾ – ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਵਿੱਚ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਧਰਮਾਂ, ਜਾਤਾਂ ਅਤੇ ਖੇਤਰਾਂ ਦੇ ਭਗਤਾਂ ਦੀ ਬਾਣੀ ਹੈ।
4. ਇਕਤਾ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ – ਇਹ ਗ੍ਰੰਥ ਮਨੁੱਖਤਾ ਨੂੰ ਇਕਤਾ ਅਤੇ ਭਾਈਚਾਰੇ ਦੇ ਸੂਤਰ ਵਿੱਚ ਜੋੜਦਾ ਹੈ।
5. ਆਤਮਿਕ ਸ਼ਾਂਤੀ – ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਬਾਣੀ ਪੜ੍ਹਨ ਅਤੇ ਸੁਣਨ ਨਾਲ ਮਨੁੱਖ ਦੇ ਮਨ ਨੂੰ ਸ਼ਾਂਤੀ ਮਿਲਦੀ ਹੈ।
🙏 ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਪੁਰਬ ਮਨਾਉਣ ਦੀ ਪ੍ਰਥਾ
ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਪੁਰਬ ਸਾਰੀ ਦੁਨੀਆਂ ਦੇ ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸ਼ਰਧਾ ਅਤੇ ਉਤਸ਼ਾਹ ਨਾਲ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਅਖੰਡ ਪਾਠ ਸਾਹਿਬ – 48 ਘੰਟਿਆਂ ਦਾ ਨਿਰੰਤਰ ਪਾਠ ਕਰਵਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਨਗਰ ਕੀਰਤਨ – ਪੰਚ ਪਿਆਰੇ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠ ਕੀਰਤਨ ਜਲੂਸ ਕੱਢਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਕੀਰਤਨ ਦਰਬਾਰ – ਰਾਗੀ ਜਥੇ ਗੁਰੂ ਬਾਣੀ ਦਾ ਸੁਰੀਲਾ ਕੀਰਤਨ ਕਰਦੇ ਹਨ।
ਅਰਦਾਸ – ਸੰਗਤ ਵੱਲੋਂ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਅੱਗੇ ਅਰਦਾਸ ਕਰਕੇ ਰਹਿਮਤ ਮੰਗੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਲੰਗਰ – ਸਭ ਨੂੰ ਇਕਸਾਰ ਬੈਠਾ ਕੇ ਪ੍ਰਸਾਦ ਅਤੇ ਲੰਗਰ ਛਕਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਰੌਸ਼ਨੀ ਅਤੇ ਸ਼ੋਭਾ – ਸ੍ਰੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ ਸਮੇਤ ਗੁਰਦੁਆਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਰੌਸ਼ਨੀ ਅਤੇ ਸ਼ੋਭਾ ਯਾਤਰਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ।
🌍 ਆਧੁਨਿਕ ਯੁੱਗ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਪੁਰਬ ਦੀ ਅਹਿਮੀਅਤ
ਅੱਜ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਜਦੋਂ ਦੁਨੀਆਂ ਵਿੱਚ ਨਫ਼ਰਤ, ਜਾਤ-ਪਾਤ ਅਤੇ ਹਿੰਸਾ ਵੱਧ ਰਹੀ ਹੈ, ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦੀ ਬਾਣੀ ਸਾਨੂੰ ਸਹੀ ਰਸਤੇ ’ਤੇ ਚਲਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਦਿਹਾੜਾ ਨਵੀਂ ਪੀੜ੍ਹੀ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਰੂਹਾਨੀ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਵਿਰਸੇ ਨਾਲ ਜੋੜਨ ਦਾ ਮੌਕਾ ਹੈ।
ਗੁਰੂ ਜੀ ਦੀ ਬਾਣੀ ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਸਿੱਖਾਉਂਦੀ ਹੈ ਕਿ –
ਨਾਮ ਜਪੋ
ਕਿਰਤ ਕਰੋ
ਵੰਡ ਛਕੋ
ਜੇ ਇਹ ਤਿੰਨ ਗੱਲਾਂ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਅਮਲ ਕੀਤੀਆਂ ਜਾਣ, ਤਾਂ ਮਨੁੱਖਤਾ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਂਤੀ ਅਤੇ ਪਿਆਰ ਫੈਲ ਸਕਦਾ ਹੈ।
🪔 ਨਿਸ਼ਕਰਸ਼
ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਪੁਰਬ ਸਾਨੂੰ ਯਾਦ ਦਿਵਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਗੁਰੂ ਦੀ ਬਾਣੀ ਹੀ ਸੱਚਾ ਮਾਰਗ ਹੈ। ਇਹ ਦਿਹਾੜਾ ਸਿਰਫ਼ ਸਿੱਖਾਂ ਲਈ ਹੀ ਨਹੀਂ, ਸਗੋਂ ਪੂਰੀ ਮਨੁੱਖਤਾ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਸਾਨੂੰ ਸਦਾ ਕਾਲੀ ਜੋਤ ਵਜੋਂ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਦੇ ਹਨ ਅਤੇ ਸਾਡਾ ਜੀਵਨ ਸੱਚ, ਨਿਮਰਤਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰੇਮ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਬਣਾਉਂਦੇ ਹਨ।
❓ FAQs
Q1. ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਕਦੋਂ ਹੋਇਆ?
👉 ਸਾਲ 1604 ਵਿੱਚ ਸ੍ਰੀ ਹਰਿਮੰਦਰ ਸਾਹਿਬ, ਅੰਮ੍ਰਿਤਸਰ ਵਿੱਚ।
Q2. ਪਹਿਲੇ ਗ੍ਰੰਥੀ ਕੌਣ ਸਨ?
👉 ਬਾਬਾ ਬੁੱਢਾ ਜੀ।
Q3. ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਵਿੱਚ ਕਿੰਨੇ ਭਗਤਾਂ ਅਤੇ ਸੰਤਾਂ ਦੀ ਬਾਣੀ ਹੈ?
👉 36 ਮਹਾਨ ਹਸਤੀਆਂ ਦੀ ਬਾਣੀ।
Q4. ਪ੍ਰਕਾਸ਼ ਪੁਰਬ ਕਿਵੇਂ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ?
👉 ਅਖੰਡ ਪਾਠ, ਨਗਰ ਕੀਰਤਨ, ਕੀਰਤਨ ਦਰਬਾਰ, ਅਰਦਾਸ ਅਤੇ ਲੰਗਰ ਨਾਲ।
Q5. ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਨੂੰ ਸਦੀਵੀ ਗੁਰੂ ਕਦੋਂ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ?
👉 1708 ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ।
Also Read:
Comments
Post a Comment