ਬੇਬੇ ਨਾਨਕੀ: ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਣਾਸ਼੍ਰੋਤ
ਭੂਮਿਕਾ
ਬੇਬੇ ਨਾਨਕੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਵੱਡੀ ਭੈਣ ਸੀ ਜਿਸ ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਪਹਿਲੀ ਔਰਤ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ । ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਨਾਮ ਆਦਰ ਬੜੇ ਆਦਰ ਅਤੇ ਸਤਿਕਾਰ ਦੇ ਨਾਲ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੂੰ ਉਹਨਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਮਾਂ ਦੇ ਨਾਲੋਂ ਵੀ ਜਿਆਦਾ ਲਾਡਾਂ ਤੇ ਪਿਆਰਾ ਨਾਲ ਪਾਲਿਆ ਸੀ।
ਬੇਬੇ ਨਾਨਕੀ ਦਾ ਨਾਮ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਆਦਰ ਅਤੇ ਸਤਿਕਾਰ ਨਾਲ ਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਜੀਵਨ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਸਿੱਖ ਵੀ ਮੰਨੀ ਜਾਂਦੀ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜੀਵਨੀ ਸਾਨੂੰ ਨਾਂ ਕੇਵਲ ਆਧਿਆਤਮਿਕ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਦਿੰਦੀ ਹੈ, ਬਲਕਿ ਇਹ ਵੀ ਦੱਸਦੀ ਹੈ ਕਿ ਕਿਵੇਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਛੋਟੇ ਭਰਾ, ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ, ਨੂੰ ਸਮਝਿਆ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣਾਇਆ।
ਸ਼ੁਰੂਆਤੀ ਜੀਵਨ
ਬੇਬੇ ਨਾਨਕੀ ਦਾ ਜਨਮ 1464 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਤਲਵੰਡੀ (ਮੌਜੂਦਾ ਨਨਕਾਣਾ ਸਾਹਿਬ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ) ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਉਹ ਕਾਲੂ ਮੈਹਤਾ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਤ੍ਰਿਪਤਾ ਜੀ ਦੀ ਧੀ ਸਨ। ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਤੋਂ ਪੰਜ ਸਾਲ ਛੋਟੇ ਸਨ।
ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਬੇਬੇ ਨਾਨਕੀ ਆਪਣੇ ਭਰਾ ਨਾਨਕ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਆਦਰ ਦਿੰਦੀਆਂ ਸਨ। ਉਹ ਜਾਣਦੀਆਂ ਸਨ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਭਰਾ ਕੋਈ ਆਮ ਬਚਾ ਨਹੀਂ, ਬਲਕਿ ਇਕ ਮਹਾਨ ਆਤਮਾ ਹੈ। ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੀ ਵਿਲੱਖਣ ਪ੍ਰਤਿਭਾ ਅਤੇ ਆਧਿਆਤਮਿਕ ਰੁਝਾਨ ਨੂੰ ਪਛਾਣ ਲਿਆ ਸੀ।
ਵਿਆਹ ਅਤੇ ਜੀਵਨ
ਬੇਬੇ ਨਾਨਕੀ ਦਾ ਵਿਆਹ ਸੁਲਤਾਨਪੁਰ ਲੋਧੀ ਦੇ ਨਿਵਾਸੀ ਜੈਰਾਮ ਜੀ ਨਾਲ ਹੋਇਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਪਤੀ ਨਵਾਬ ਦੌਲਤ ਖਾਨ ਲੋਦੀ ਦੇ ਦਰਬਾਰ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਉੱਚੇ ਅਹੁਦੇ ਤੇ ਸਨ। ਵਿਆਹ ਦੇ ਬਾਅਦ, ਉਹ ਸੁਲਤਾਨਪੁਰ ਲੋਧੀ ਚਲੀ ਗਈ, ਜਿੱਥੇ ਉਹ ਕੁਝ ਸਮਾਂ ਆਪਣੇ ਪਤੀ ਨਾਲ ਰਹੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਛੋਟੇ ਭਰਾ, ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ, ਨੂੰ ਵੀ ਸੁਲਤਾਨਪੁਰ ਲੋਧੀ ਆਉਣ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕੀਤਾ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਨੌਕਰੀ ਦੀ ਵੀ ਵਿਵਸਥਾ ਕਰਵਾਈ।
ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਪ੍ਰਤੀ ਸਮਰਪਣ
ਬੇਬੇ ਨਾਨਕੀ ਦਾ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੇ ਨਾਲ ਅਥਾ ਪ੍ਰੇਮ ਸੀ। ਉਹ ਆਪਣੇ ਵੱਡੇ ਵੀਰ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਪਿਆਰ ਕਰਦੇ ਸਨ।
ਬੇਬੇ ਨਾਨਕੀ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਸਿੱਖ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇ ਵਿਚਾਰਾਂ ਅਤੇ ਉਪਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਆਪਣਾਇਆ ਅਤੇ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਲਾਗੂ ਕੀਤਾ। ਉਹ ਜਾਣਦੀਆਂ ਸਨ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਭਰਾ ਇਸ ਸੰਸਾਰ ਦੀ ਭਲਾਈ ਲਈ ਆਇਆ ਹੈ।
ਜਦੋਂ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਆਪਣੇ ਆਧਿਆਤਮਿਕ ਯਾਤਰਾਵਾਂ (ਉਦਾਸੀਆਂ) 'ਤੇ ਨਿਕਲੇ, ਤਾਂ ਬੇਬੇ ਨਾਨਕੀ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਸਮਰਥਨ ਦਿੱਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਸੰਪਤੀ ਦਾ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਹਿੱਸਾ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕਾਰਜਾਂ ਵਿੱਚ ਲਗਾਇਆ।
ਬੇਬੇ ਨਾਨਕੀ ਦਾ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਯੋਗਦਾਨ
ਬੇਬੇ ਨਾਨਕੀ ਨੇ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਦੇ ਪ੍ਰਚਾਰ ਵਿੱਚ ਅਹਿਮ ਯੋਗਦਾਨ ਪਾਇਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮਹਿਲਾਵਾਂ ਦੀ ਸਿੱਖਿਆ, ਆਧਿਆਤਮਿਕਤਾ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਭੂਮਿਕਾ ਨੂੰ ਮਹੱਤਵ ਦੇਣ ਦੀ ਪਹਿਲ ਕੀਤੀ। ਉਹ ਮਹਿਲਾਵਾਂ ਨੂੰ ਆਤਮ-ਨਿਰਭਰ ਬਣਨ ਅਤੇ ਧਰਮ ਦੇ ਮਾਰਗ 'ਤੇ ਤੁਰਨ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਕਰਦੀਆਂ ਸਨ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਘਰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਧਾਰਮਿਕ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ ਅਤੇ ਸੇਵਾ ਕਾਰਜਾਂ ਦਾ ਕੇਂਦਰ ਬਣਿਆ ਰਿਹਾ। ਉਹ ਸਮਾਜ ਦੇ ਹਰ ਵਰਗ ਦੇ ਲੋਕਾਂ ਦੀ ਸੇਵਾ ਕਰਦੀਆਂ ਸਨ ਅਤੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਦਾ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਰਦੀਆਂ ਸਨ।
ਬੇਬੇ ਨਾਨਕੀ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ
ਬੇਬੇ ਨਾਨਕੀ ਦੀ ਜੀਵਨਸ਼ੈਲੀ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਸਾਨੂੰ ਕਈ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਸੰਦੇਸ਼ ਦਿੰਦੀਆਂ ਹਨ:
1. ਨਿਸਵਾਰਥ ਪਿਆਰ ਅਤੇ ਸੇਵਾ: ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਪ੍ਰਤੀ ਜੋ ਨਿਸਵਾਰਥ ਪਿਆਰ ਦੱਸਿਆ, ਉਹ ਸਾਨੂੰ ਸਿੱਖਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਪਰਿਵਾਰ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਲਈ ਸਮਰਪਿਤ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
2. ਸਤ੍ਰੀ ਸਮਾਨਤਾ: ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਇਹ ਦਰਸਾਇਆ ਕਿ ਮਹਿਲਾਵਾਂ ਵੀ ਆਧਿਆਤਮਿਕਤਾ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾ ਸਕਦੀਆਂ ਹਨ।
3. ਧਰਮ ਅਤੇ ਭਗਤੀ: ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜੀਵਨ ਧਰਮ ਅਤੇ ਭਗਤੀ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਸੀ। ਉਹ ਦੱਸਦੀਆਂ ਸਨ ਕਿ ਸਾਨੂੰ ਹਮੇਸ਼ਾ ਵਾਹਿਗੁਰੂ ਪ੍ਰਤੀ ਸਮਰਪਿਤ ਰਹਿਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਆਖਰੀ ਦਿਨ ਅਤੇ ਵਿਰਾਸਤ
ਬੇਬੇ ਨਾਨਕੀ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣਾ ਆਖਰੀ ਸਮਾਂ ਸੁਲਤਾਨਪੁਰ ਵਿੱਚ ਬਤੀਤ ਕੀਤਾ।ਬੇਬੇ ਨਾਨਕੀ ਦਾ ਦੇਹਾਂਤ 1518 ਈਸਵੀ ਵਿੱਚ ਸੁਲਤਾਨਪੁਰ ਲੋਧੀ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਅੰਤਿਮ ਸੰਸਕਾਰ ਵੀ ਉਸੇ ਥਾਂ 'ਤੇ ਹੋਇਆ। ਅੱਜ ਵੀ ਸੁਲਤਾਨਪੁਰ ਲੋਧੀ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਬੇਬੇ ਨਾਨਕੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਯਾਦ 'ਚ ਬਣਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ਰਧਾਂਜਲੀ ਭੇਟ ਕਰਨ ਆਉਂਦੇ ਹਨ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵਿਰਾਸਤ ਅੱਜ ਵੀ ਜੀਵੰਤ ਹੈ ਅਤੇ ਸਿੱਖ ਸਮੁਦਾਇ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬਹੁਤ ਸ਼ਰਧਾ ਅਤੇ ਆਦਰ ਨਾਲ ਯਾਦ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਵਿੱਚ ਉਹ ਪਹਿਲੀ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਦਿਵਤਾ ਨੂੰ ਪਛਾਣਿਆ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਅਪਣਾਇਆ।
ਨਿਸ਼ਕਰਸ਼
ਬੇਬੇ ਨਾਨਕੀ ਦਾ ਜੀਵਨ ਪਿਆਰ, ਸੇਵਾ ਅਤੇ ਆਧਿਆਤਮਿਕਤਾ ਦਾ ਉਦਾਹਰਣ ਹੈ। ਉਹ ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੇਵ ਜੀ ਦੀ ਪਹਿਲੀ ਸਿੱਖ ਸਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਸਮਾਜ ਤਕ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਵਿੱਚ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਨਿਭਾਈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜੀਵਨ ਸਾਨੂੰ ਇਹ ਸਿੱਖ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਨਿਸਵਾਰਥ ਪਿਆਰ, ਸੇਵਾ ਅਤੇ ਭਗਤੀ ਰਾਹੀਂ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਨੂੰ ਅਰਥਪੂਰਨ ਬਣਾ ਸਕਦੇ ਹਾਂ।
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਯਾਦਗਾਰੀ ਹਮੇਸ਼ਾ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਅਤੇ ਸਮਾਜ ਵਿੱਚ ਜੀਵੰਤ ਰਹੇਗੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜੀਵਨ ਸਾਨੂੰ ਪ੍ਰੇਰਣਾ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਅਸੀਂ ਵੀ ਧਰਮ, ਸੇਵਾ ਅਤੇ ਨਿਸਵਾਰਥ ਪਿਆਰ ਦੇ ਮਾਰਗ 'ਤੇ ਤੁਰੀਏ।
Also read:
ਗੁਰੂ ਹਰਗੋਬਿੰਦ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਮਹਾਰਾਜ ਦਾ ਜੋਤੀ ਜੋਤ ਦਿਵਸ
ਗੁਰੂ ਅੰਗਦ ਦੇਵ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਦਾ ਗੁਰਤਾ ਗੱਦੀ ਦਿਵਸ
ਸਿੱਖਾਂ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸਕ ਸਥਾਨ ਵਿਰਾਸਤ ਏ ਖਾਲਸਾ ਕੇ ਕੇਂਦਰ ਅਜੂਬਾ
Comments
Post a Comment