ਸਰਹਿੰਦ ਫਤਿਹ ਦਿਵਸ 2025: ਬਾਬਾ ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦੁਰ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠ ਇਤਿਹਾਸਕ ਜਿੱਤ

ਭੂਮਿਕਾ: ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿਚ ਕਈ ਅਜਿਹੇ ਦਿਨ ਹਨ ਜੋ ਸਿਰਫ ਜੰਗਾਂ ਦੀ ਜਿੱਤ ਨਹੀਂ, ਸੱਚਾਈ, ਧਰਮ ਅਤੇ ਨਿਆਂ ਦੀ ਸਥਾਪਨਾ ਦੇ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਵਿਚੋਂ ਇੱਕ ਅਹੰਕਾਰਤਮਕ ਦਿਨ ਹੈ "ਸਰਹਿੰਦ ਫਤਿਹ ਦਿਵਸ"। ਹਰ ਸਾਲ 12 ਮਈ ਨੂੰ ਇਹ ਦਿਨ ਬਾਬਾ ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦੁਰ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠ ਸਰਹਿੰਦ ਦੀ ਜਿੱਤ ਦੀ ਯਾਦ ਵਿੱਚ ਮਨਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਜਿੱਤ ਸਿਰਫ ਰਾਜਨੈਤਿਕ ਨਹੀਂ, ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਦੀ ਆਤਮ-ਗਰਮਾ, ਨੈਤਿਕਤਾ ਅਤੇ ਬਲਿਦਾਨ ਦੀ ਵੀ ਜਿੱਤ ਸੀ।

ਬਾਬਾ ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦੁਰ: ਇੱਕ ਸੰਨਿਆਸੀ ਤੋਂ ਸਿਪਾਹੀ ਤੱਕ

ਜਨਮ ਅਤੇ ਪਹਿਲਾ ਜੀਵਨ: ਬਾਬਾ ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦੁਰ ਦਾ ਜਨਮ 1670 ਵਿਚ ਪੂੰਛ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਦੇ ਰਾਜੌਰੀ ਖੇਤਰ ਵਿਚ ਲੱਖਣਾ ਦਾਸ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿਚ ਹੋਇਆ। ਛੋਟੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਸੰਨਿਆਸ ਧਾਰ ਲਿਆ ਅਤੇ ਮਾਧੋ ਦਾਸ ਨਾਂ ਧਾਰਨ ਕੀਤਾ। ਉਹ ਤੰਤ੍ਰ ਅਤੇ ਆਧਿਆਤਮ ਵਿੱਚ ਲੀਨ ਰਹਿਣ ਲੱਗੇ। ਪਰ ਨਸੀਬ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਲਈ ਹੋਰ ਰਾਹ ਚੁਣਿਆ ਸੀ।

ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤ: 1708 ਵਿੱਚ ਨਾਂਦੇੜ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨਾਲ ਮੁਲਾਕਾਤ ਹੋਈ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਵਿਚ ਨਿੱਘ ਅਤੇ ਹੌਸਲੇ ਦੀ ਝਲਕ ਵੇਖੀ। ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸਿੱਖ ਧਰਮ ਵਿਚ ਦੀਖਿਆ ਦਿੱਤੀ, ਅਤੇ "ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦੁਰ" ਨਾਂ ਦਿੱਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਪੰਜ ਪਿਆਰੇ ਅਤੇ ਇਕ ਹੋਰ ਸਿੱਖ ਫੌਜ ਦੇ ਨਾਲ ਉੱਤਰ ਭਾਰਤ ਵੱਲ ਭੇਜਿਆ ਗਿਆ ਤਾਂ ਜੋ ਮੂਲ ਨਿਆਂ ਸਥਾਪਿਤ ਕਰ ਸਕਣ।

ਜ਼ੁਲਮ ਦਾ ਜਵਾਬ: ਛੋਟੇ ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਿਆਂ ਦੀ ਸ਼ਹੀਦੀ ਅਤੇ ਸਰਹਿੰਦ 'ਤੇ ਹਮਲਾ

ਸਰਹਿੰਦ ਉਹ ਧਰਤੀ ਸੀ ਜਿਥੇ ਵਜ਼ੀਰ ਖ਼ਾਨ ਨੇ ਦਿੱਲੀ ਦੇ ਆਦੇਸ਼ ਤੇ ਛੋਟੇ ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਿਆਂ, ਜ਼ੋਰਾਵਰ ਸਿੰਘ ਅਤੇ ਫਤਿਹ ਸਿੰਘ ਨੂੰ ਜੀਵਤ ਇੱਟਾਂ ਵਿਚ ਚੁਣਵਾਇਆ। ਇਹ ਸਿਰਫ ਬਲਿਦਾਨ ਨਹੀਂ ਸੀ, ਇਹ ਕੌਮੀ ਜ਼ਖ਼ਮ ਸੀ। ਬਾਬਾ ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦੁਰ ਨੇ ਇਸ ਜ਼ੁਲਮ ਦਾ ਬਦਲਾ ਲੈਣ ਦੀ ਕਸਮ ਖਾਈ। 1710 ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੀ ਫੌਜ ਨਾਲ ਸਰਹਿੰਦ ਵੱਲ ਰੁਖ ਕੀਤਾ।

ਸਰਹਿੰਦ ਦੀ ਜੰਗ (12 ਮਈ 1710): ਇਕ ਨੈਤਿਕ ਜਿੱਤ

ਬਾਬਾ ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦੁਰ ਦੀ ਅਗਵਾਈ ਹੇਠ ਸਿੱਖ ਫੌਜ ਨੇ ਸਰਹਿੰਦ 'ਤੇ ਚੜਾਈ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਫੌਜ ਵਿੱਚ ਵੱਡੀ ਗਿਣਤੀ ਕਿਸਾਨਾਂ, ਗਰੀਬ ਲੋਕਾਂ ਅਤੇ ਨੌਜਵਾਨਾਂ ਦੀ ਸੀ ਜੋ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਖੇਤਰਾਂ ਤੋਂ ਨਿਆਂ ਦੀ ਤਲਾਸ਼ ਵਿੱਚ ਆਏ ਸਨ। ਜੰਗ ਵਿਚ ਵਜ਼ੀਰ ਖ਼ਾਨ ਦੀ ਫੌਜ ਨੇ ਭਾਰੀ ਹਥਿਆਰਾਂ ਨਾਲ ਲੜਾਈ ਕੀਤੀ, ਪਰ ਸਿੱਖਾਂ ਦੀ ਨੈਤਿਕਤਾ, ਧਰਮ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਅਤੇ ਬਾਬਾ ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਦੀ ਸੂਝਬੂਝ ਨੇ ਇਹ ਜੰਗ ਜਿੱਤ ਲਈ।

ਸਰਹਿੰਦ ਦੀ ਫਤਿਹ ਦੇ ਪ੍ਰਭਾਵ

ਸਰਹਿੰਦ ਦੀ ਜਿੱਤ ਨਾ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਇਤਿਹਾਸਕ ਘਟਨਾ ਸੀ, ਇਹ ਸਿੱਖ ਰਾਜ ਦੀ ਸ਼ੁਰੂਆਤ ਵੀ ਸੀ। ਇਸ ਜਿੱਤ ਨਾਲ ਬਾਬਾ ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦੁਰ ਨੇ ਜਮੀਨਦਾਰਾਂ ਦੀ ਜ਼ਮੀਨ ਕਿਸਾਨਾਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡ ਦਿੱਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਨਵਾਂ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨਿਕ ਢਾਂਚਾ ਖੜਾ ਕੀਤਾ ਜਿਸਦਾ ਅਧਾਰ ਨਿਆਂ ਤੇ ਧਰਮ ਸੀ। ਇਹ ਪਹਲੀ ਵਾਰ ਸੀ ਜਦੋਂ ਕਿਸੇ ਆਮ ਆਦਮੀ ਨੂੰ ਰਾਜ ਵਿਚ ਅਹਿਮ ਭੂਮਿਕਾ ਮਿਲੀ।

ਬਾਬਾ ਬੰਦਾ ਸਿੰਘ ਬਹਾਦੁਰ ਦੀ ਸਰਕਾਰ ਅਤੇ ਨਵੀਂ ਪ੍ਰਣਾਲੀ

ਸਰਹਿੰਦ ਦੀ ਫਤਿਹ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣਾ ਸਿਕਾ ਚਲਾਇਆ, ਜਿਸ ਉਤੇ "ਦੇਗ ਤੇ ਤੇਗ ਦਾ ਮਾਲਕ, ਗੁਰੂ ਨਾਨਕ ਦੀ ਫਤਿਹ" ਲਿਖਿਆ ਗਿਆ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਮੁਗਲ ਪ੍ਰਸ਼ਾਸਨ ਦਾ ਅੰਤ ਕਰਕੇ ਨਵਾਂ ਲੋਕ-ਅਧਾਰਤ ਰਾਜ ਲਿਆ।

ਫਤਿਹਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ: ਸ਼ਹੀਦੀ ਦੀ ਧਰਤੀ

ਸਰਹਿੰਦ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਫਤਿਹਗੜ੍ਹ ਸਾਹਿਬ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਸਥਾਨ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਓਹੀ ਸਥਾਨ ਹੈ ਜਿੱਥੇ ਛੋਟੇ ਸਾਹਿਬਜ਼ਾਦਿਆਂ ਨੂੰ ਸ਼ਹੀਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਹਰ ਸਾਲ ਇੱਥੇ ਲੱਖਾਂ ਸ਼ਰਧਾਲੂ ਦਰਸ਼ਨ ਕਰਨ ਆਉਂਦੇ ਹਨ। ਸਰਹਿੰਦ ਦੀ ਫਤਿਹ ਨੇ ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਸ਼ਹੀਦੀ ਨੂੰ ਨਿਆਂ ਦਿੱਤਾ।

ਬਾਬਾ ਜੀ ਦੀ ਸ਼ਹੀਦੀ (1716)

ਬਾਬਾ ਜੀ ਨੂੰ 1715 ਵਿਚ ਗ੍ਰਿਫਤਾਰ ਕਰ ਲਿਆ ਗਿਆ। 1716 ਵਿਚ ਦਿੱਲੀ ਵਿਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬੇਹੱਦ ਕਰੂੜ ਤਰੀਕੇ ਨਾਲ ਸ਼ਹੀਦ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸ਼ਹੀਦੀ ਨੇ ਸਿੱਖ ਰਾਜ ਦੀ ਬੁਨਿਆਦ ਨੂੰ ਹੋਰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰ ਦਿੱਤਾ।

ਅੱਜ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਮਹੱਤਤਾ

ਸਰਹਿੰਦ ਫਤਿਹ ਦਿਵਸ ਸਾਨੂੰ ਯਾਦ ਦਿਲਾਉਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜਦੋਂ ਇਰਾਦੇ ਨਿਰਭੀਕ ਹੋਣ, ਜਦੋਂ ਧਰਮ ਲਈ ਜ਼ੁਲਮ ਦੇ ਖਿਲਾਫ ਆਵਾਜ਼ ਉੱਠਾਈ ਜਾਵੇ, ਤਾਂ ਇਤਿਹਾਸ ਬਣਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਦਿਨ ਸਿੱਖਾਂ ਲਈ ਸਿਰਫ਼ ਇੱਕ ਜਿੱਤ ਨਹੀਂ, ਇੱਕ ਸੰਕਲਪ ਹੈ - ਸੱਚ ਦੀ ਜਿੱਤ ਦਾ।

Also Read: 

ਧੰਨ ਧੰਨ ਬਾਬਾ ਦੀਪ ਸਿੰਘ ਜੀ 

ਧੰਨ ਧੰਨ ਬਾਬਾ ਈਸ਼ਰ ਸਿੰਘ ਨਾਨਕਸਰ 

ਬਾਬਾ ਜੁਝਾਰ ਸਿੰਘ ਜੀ