ਸਾਹਿਬਜਾਦਾ ਜੁਝਾਰ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦਾ ਜਨਮ ਪੁਰਬ – ਸ਼ਹੀਦਾਂ ਦੇ ਸਰਤਾਜ ਨੂੰ ਨਮਨ
"ਧਨ ਉਹ ਮਾਂ, ਧਨ ਉਹ ਪਿਓ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਘਰ ਜੁਝਾਰ ਸਿੰਘ ਵਰਗਾ ਸੂਰਾ ਪੁੱਤਰ ਹੋਇਆ।"
ਭੂਮਿਕਾ
ਭਾਰਤ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬਾਨਾਂ ਦੇ ਸਿੱਖਾਂ ਨੇ ਅਣਮਿੱਥ ਕੰਮ ਕੀਤੇ ਹਨ। ਐਸੇ ਮਹਾਨ ਸੂਰਮਿਆਂ ਵਿੱਚ ਬਾਬਾ ਜੁਝਾਰ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦਾ ਨਾਮ ਸੋਨੇ ਦੇ ਅੱਖਰਾਂ ਵਿੱਚ ਲਿਖਣ ਯੋਗ ਹੈ। ਉਹ ਦਸਵੇਂ ਪਾਤਸ਼ਾਹ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ ਦੂਜੇ ਪੁੱਤਰ ਸਨ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੇ 14 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਹੀ ਮਾਤ ਭੂਮੀ ਦੀ ਰੱਖਿਆ ਲਈ ਆਪਣੀ ਸ਼ਹੀਦੀ ਦੇ ਕੇ ਇੱਕ ਉੱਚਾ ਮਾਪਦੰਡ ਸੈੱਟ ਕੀਤਾ।
ਸਾਹਿਬਜਾਦਾ ਜੁਝਾਰ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦਾ ਜਨਮ
ਸਾਹਿਬਜਾਦਾ ਜੁਝਾਰ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦਾ ਜਨਮ 9 ਅਪਰੈਲ 1691 ਨੂੰ ਆਨੰਦਪੁਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਹੋਇਆ। ਉਹ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਜੀਤੋ ਜੀ ਦੇ ਦੂਜੇ ਪੁੱਤਰ ਸਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਵੱਡੇ ਭਰਾ ਦਾ ਨਾਮ ਬਾਬਾ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਜੀ ਸੀ।
ਬਚਪਨ ਤੇ ਲਾਲਨ-ਪਾਲਨ
ਬਚਪਨ ਤੋਂ ਹੀ ਸਾਹਿਬਜਾਦਾ ਜੁਝਾਰ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੀ ਰੁਚੀ ਸ਼ਸਤ੍ਰ ਵਿਦਿਆ, ਦੈਹਿਕ ਤਾਕਤ ਅਤੇ ਧਾਰਮਿਕ ਗਿਆਨ ਵਿੱਚ ਰਹੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸ਼ਕਤੀਸ਼ਾਲੀ ਨਿਸ਼ਾਨੀ ਅਤੇ ਚਮਕਦਾਰ ਅੱਖਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਉੱਚ ਆਤਮ ਵਿਸ਼ਵਾਸ ਦਾ ਪ੍ਰਤੀਕ ਸਨ। ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰਾਂ ਨੂੰ ਵੀ ਉਹੀ ਅਖੰਡ ਬਾਣੀ ਅਤੇ ਨਿਆਯ ਦਾ ਰਾਹ ਸਿਖਾਇਆ ਜੋ ਸਿੱਖੀ ਦੀ ਰੀਤ ਰਵਾਇਤ ਹੈ।
ਚਮਕੌਰ ਦੀ ਜੰਗ – ਸ਼ਹੀਦੀ ਦਾ ਸਰਵੋਚ ਉਦਾਹਰਨ
ਚਮਕੌਰ ਦੀ ਜੰਗ, ਜੋ 1704 ਵਿੱਚ ਹੋਈ ਸੀ, ਇਸ ਵਿਚ ਸਿੱਖ ਇਤਿਹਾਸ ਦੇ ਅਤਿ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਪੰਨੇ ਲਿਖੇ ਗਏ। ਬਾਬਾ ਜੁਝਾਰ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਆਪਣੇ ਵੱਡੇ ਭਰਾ ਬਾਬਾ ਅਜੀਤ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੀ ਸ਼ਹੀਦੀ ਦੇਖੀ। ਪਰ ਹੌਂਸਲੇ ਵਿੱਚ ਥੋੜੀ ਵੀ ਕਮੀ ਨਹੀਂ ਆਈ।
ਜਦ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਹੁਣ ਹੋਰ ਸਿੱਖਾਂ ਨੂੰ ਲੜਨ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਨਹੀਂ, ਤਦ ਬਾਬਾ ਜੁਝਾਰ ਸਿੰਘ ਜੀ ਗੁਰੂ ਸਾਹਿਬ ਕੋਲ ਆਏ ਅਤੇ ਅਰਦਾਸ ਕੀਤੀ:
"ਪਿਤਾ ਜੀ, ਜਿਵੇਂ ਵੱਡੇ ਭਰਾ ਨੇ ਆਪਣਾ ਫਰਜ਼ ਨਿਭਾਇਆ, ਮੈਂ ਵੀ ਆਪਣਾ ਕਰਜ਼ ਅਦਾ ਕਰਨਾ ਚਾਹੁੰਦਾ ਹਾਂ।"
ਇਹ ਸੁਣਕੇ ਗੁਰੂ ਜੀ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਸੀਸ ਦਿੱਤੀ ਅਤੇ ਕਿਹਾ:
"ਪੁੱਤਰ ਜੁਝਾਰ ਸਿੰਘ, ਜਾ, ਤੇਰਾ ਰਸਤਾ ਗੁਰੂ ਚੇਲੇ ਦਾ ਰਸਤਾ ਹੈ।"
ਸ਼ਹੀਦੀ ਦੀ ਵਾਰ
14 ਸਾਲ ਦੀ ਉਮਰ ਦਾ ਇਹ ਸੂਰਾ, ਰਣਭੂਮੀ ਵਿੱਚ ਵਿਰੋਧੀਆਂ ਉੱਤੇ ਤੂਫਾਨ ਵਾਂਗ ਠੱਟਿਆ। ਕਈ ਮੁਗਲ ਸੈਨਾ ਦੇ ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਨੂੰ ਘਾਇਲ ਕਰਕੇ ਜਦ ਤਕ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚ ਤਾਕਤ ਰਹੀ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਜੰਗ ਜਾਰੀ ਰੱਖੀ। ਆਖਰਕਾਰ ਬਾਬਾ ਜੀ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋ ਗਏ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਇਹ ਬੇਮਿਸਾਲ ਸ਼ਹੀਦੀ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿਚ ਸਦੀਵਾਂ ਲਈ ਅਮਰ ਹੋ ਗਈ।
ਉਪਦੇਸ਼ ਤੇ ਸਿੱਖਿਆ
1. ਧਰਮ ਲਈ ਜੀਵਨ ਦਾ ਬਲਿਦਾਨ: ਬਾਬਾ ਜੀ ਦੀ ਸ਼ਹੀਦੀ ਦੱਸਦੀ ਹੈ ਕਿ ਧਰਮ ਅਤੇ ਸੱਚ ਲਈ ਕਿਸੇ ਵੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਲੜਿਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
2. ਮਾਤ-ਪਿਤਾ ਲਈ ਮਾਣ: ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਆਪਣੇ ਪੁੱਤਰ ਦੀ ਸ਼ਹੀਦੀ ਉੱਤੇ ਰੋਣ ਦੀ ਥਾਂ ਮਾਣ ਮਹਿਸੂਸ ਕਰਦੇ ਹਨ।
3. ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਹਾਨਤਾ: ਉਮਰ ਨਾ ਵੇਖ ਕੇ ਕੰਮ ਨੂੰ ਦੇਖਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
ਇਤਿਹਾਸਕ ਮਹੱਤਵ
ਬਾਬਾ ਜੁਝਾਰ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੀ ਸ਼ਹੀਦੀ ਨੇ ਸਿੱਖ ਕੌਮ ਨੂੰ ਹੌਂਸਲਾ ਦਿੱਤਾ। ਚਮਕੌਰ ਦੀ ਗੜ੍ਹੀ ਦੀ ਲੜਾਈ ਹਮੇਸ਼ਾ ਲਈ ਇਕ ਪ੍ਰੇਰਣਾਦਾਇਕ ਮਿਸਾਲ ਬਣ ਗਈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਨਾਮ 'ਤੇ ਕਈ ਗੁਰਦੁਆਰੇ, ਸਥਾਨ ਅਤੇ ਯਾਦਗਾਰੀ ਸਮਾਰਕ ਬਣਾਏ ਗਏ ਹਨ।
ਅੱਜ ਦੇ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਸੰਗਿਕਤਾ
1. ਯੁਵਾ ਪੀੜ੍ਹੀ ਲਈ ਪ੍ਰੇਰਣਾ: ਬਾਬਾ ਜੁਝਾਰ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ ਜੀਵਨ ਤੋਂ ਅੱਜ ਦੇ ਨੌਜਵਾਨ ਬਹੁਤ ਕੁਝ ਸਿੱਖ ਸਕਦੇ ਹਨ।
2. ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦ: ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸ਼ਹੀਦੀ ਰਾਸ਼ਟਰ ਪਤੀ ਦੀ ਮਿਸਾਲ ਹੈ।
3. ਸਿੱਖੀ ਦੀ ਰੀਤ ਦੀ ਰਖਿਆ: ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦਰਸਾਇਆ ਕਿ ਸਿੱਖੀ ਸਿਰਫ ਧਰਮ ਨਹੀਂ, ਜਿਊਣ ਦੀ ਰੀਤ ਹੈ।
ਸਮਾਪਤੀ
ਬਾਬਾ ਜੁਝਾਰ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੀ ਸ਼ਹੀਦੀ ਸਾਡੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਵਿਰਾਸਤ ਹੈ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਦਿਖਾਇਆ ਕਿ ਹੱਕ, ਧਰਮ ਅਤੇ ਅਸਲੀਅਤ ਲਈ ਕਿੰਨੀ ਵੀ ਉਮਰ ਵਿੱਚ ਜੰਗ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਜਨਮ ਦਿਵਸ 'ਤੇ ਇਹ ਵਚਨ ਕਰੀਏ ਕਿ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਰਸਤੇ 'ਤੇ ਤੁਰ ਕੇ ਧਰਮ ਅਤੇ ਇਨਸਾਫ਼ ਲਈ ਅੱਗੇ ਆਵਾਂਗੇ।
ਬਾਬਾ ਜੁਝਾਰ ਸਿੰਘ ਜੀ ਸੰਬੰਧੀ ਲੁਕਾਈ ਗੱਲਾਂ
ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸ਼ਹੀਦੀ 22 ਦਸੰਬਰ 1704 ਨੂੰ ਹੋਈ।
ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਨੇ ਕਿਹਾ ਸੀ:
"ਇਨ੍ਹਾਂ ਪਤ੍ਰਿਆਂ ਨੇ ਸਾਡੀ ਲਾਜ ਰੱਖ ਲਈ।"
ਬਾਬਾ ਜੀ ਦੀ ਉਮਰ ਉਸ ਸਮੇਂ ਸਿਰਫ 14 ਸਾਲ ਸੀ, ਪਰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਹੌਸਲੇ ਹਜ਼ਾਰਾਂ ਸਿਪਾਹੀਆਂ ਉੱਤੇ ਭਾਰੀ ਪਏ।
FAQs (ਅਕਸਰ ਪੁੱਛੇ ਜਾਂਦੇ ਸਵਾਲ)
ਪ੍ਰ: ਬਾਬਾ ਜੁਝਾਰ ਸਿੰਘ ਜੀ ਕੌਣ ਸਨ?
ਉ: ਉਹ ਗੁਰੂ ਗੋਬਿੰਦ ਸਿੰਘ ਜੀ ਦੇ ਦੂਜੇ ਪੁੱਤਰ ਸਨ, ਜੋ ਚਮਕੌਰ ਦੀ ਲੜਾਈ ਵਿੱਚ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਏ।
ਪ੍ਰ: ਬਾਬਾ ਜੁਝਾਰ ਸਿੰਘ ਜੀ ਕਿੰਨੀ ਉਮਰ ਦੇ ਸਨ ਜਦ ਸ਼ਹੀਦ ਹੋਏ?
ਉ: ਸਿਰਫ 14 ਸਾਲ ਦੇ।
ਪ੍ਰ: ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਸ਼ਹੀਦੀ ਕਦ ਹੋਈ ਸੀ?
ਉ: 22 ਦਸੰਬਰ 1704 ਨੂੰ।
ਪ੍ਰ: ਚਮਕੌਰ ਦੀ ਗੜ੍ਹੀ ਕਿਥੇ ਹੈ?
ਉ: ਇਹ ਪੰਜਾਬ ਦੇ ਰੂਪਨਗਰ ਜ਼ਿਲ੍ਹੇ ਵਿੱਚ ਸਥਿਤ ਹੈ।
ਪ੍ਰ: ਕੀ ਬਾਬਾ ਜੁਝਾਰ ਸਿੰਘ ਜੀ ਤੇ ਕੋਈ ਗੁਰਦੁਆਰਾ ਹੈ?
ਉ: ਜੀ, ਚਮਕੌਰ ਸਾਹਿਬ ਵਿਖੇ ਗੁਰਦੁਆਰਾ 'ਸਾਹਿਬ ਜੁਝਾਰ ਘਰ' ਸਥਿਤ ਹੈ।
Also Read:
Comments
Post a Comment