ਬਾਬਾ ਫ਼ਰੀਦ ਜੀ: ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਰੂਹਾਨੀਅਤ ਦੇ ਮਹਾਨ ਸੰਤ
ਬਾਬਾ ਫਰੀਦ, ਜਿਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਸ਼ੇਖ ਫਰੀਦ, ਬਾਬਾ ਫਰੀਦ ਗੰਜਸ਼ਕਰ ਦੇ ਨਾਂਅ ਨਾਲ ਵੀ ਜਾਣਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਪੰਜਾਬੀ ਸਾਹਿਤ ਅਤੇ ਰੂਹਾਨੀਤਾ ਦੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਸੰਤਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇਕ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜਨਮ 1173 ਈ. ਵਿੱਚ ਮਲਟਾਨ ਨੇੜਲੇ ਚੌਹਲ ਕਸਬੇ (ਹੁਣ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ) ਹੋਇਆ ਸੀ।ਬਾਬਾ ਫ਼ਰੀਦ ਜੀ ਮਹਾਨ ਸੰਤ ਸਨ। ਉਹਨਾਂ ਦੀ ਉਚਾਰੀ ਹੋਈ ਗੁਰਬਾਣੀ ਸ੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਹੈ। ਬਾਬਾ ਫਰੀਦ ਜੀ ਜੀ ਬਾਣੀ ਸਲੋਕ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਹੈ।
ਬਾਬਾ ਫਰੀਦ ਜੀ ਦਾ ਜੀਵਨ ਪਰਚੈ
ਬਾਬਾ ਫਰੀਦ ਨੇ ਆਪਣਾ ਬਚਪਨ ਗੰਭੀਰ ਆਤਮਿਕ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਅਤੇ ਇਬਾਦਤ ਵਿੱਚ ਬਿਤਾਇਆ। ਉਹ ਚਿਸ਼ਤੀ ਸੂਫੀ ਸੰਪਰਦਾਇ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧਿਤ ਸਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਰਾਹੀਂ ਪਿਆਰ, ਭਾਈਚਾਰੇ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖਤਾ ਦੇ ਸੰਦੇਸ਼ ਦਿੱਤੇ।
ਗੰਜਸ਼ਕਰ ਨਾਮ ਕਿਵੇਂ ਪਿਆ?
ਇਹ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿ ਬਚਪਨ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਾਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਨਮਾਜ਼ ਪੜ੍ਹਨ ਦੀ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਦਿੰਦੀ ਸੀ ਅਤੇ ਮਿਹਨਤ ਦੇ ਇਨਾਮ ਵਜੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਿੱਠਾ (ਸ਼ਕਰ) ਦਿੱਤਾ ਕਰਦੀ। ਇਸ ਕਰਕੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਗੰਜਸ਼ਕਰ ਆਖਿਆ ਗਿਆ।
ਸਾਹਿਤਕ ਯੋਗਦਾਨ
ਬਾਬਾ ਫਰੀਦ ਜੀ ਦੀਆਂ ਬਾਣੀਆਂ ਸ਼੍ਰੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦਰਜ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬਾਣੀ ਵਿੱਚ ਆਤਮਿਕਤਾ, ਨਿਮਰਤਾ ਅਤੇ ਮਨੁੱਖੀ ਮੂਲਾਂ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਕਸ਼ਾ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਬਾਬਾ ਫਰੀਦ ਨੇ ਬੋਲੀ ਦੇ ਮਾਧਿਅਮ ਨਾਲ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਤੱਕ ਆਪਣਾ ਸੰਦੇਸ਼ ਪਹੁੰਚਾਇਆ।
ਮੁੱਖ ਉਪਦੇਸ਼
ਸਚਾਈ ਅਤੇ ਨਿਮਰਤਾ
ਹਲਾਲ ਦੀ ਕਮਾਈ
ਦਿਲ ਨੂੰ ਪਾਕ ਰੱਖਣਾ
ਵੰਡ ਛਡ ਅਤੇ ਦਯ
ਬਾਬਾ ਫਰੀਦ ਜੀ ਦੀ ਦਰਗਾਹ
ਪਾਕ ਪਟਨ, ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਬਾਬਾ ਫਰੀਦ ਦੀ ਮਜ਼ਾਰ ਹੈ, ਜਿੱਥੇ ਹਰ ਸਾਲ ਲੱਖਾਂ ਭਗਤ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਉਰਸ (ਬਰਸੀ) 'ਤੇ ਮੱਥਾ ਟੇਕਣ ਆਉਂਦੇ ਹਨ।
ਵਿਰਾਸਤ ਅਤੇ ਮਹੱਤਤਾ
ਬਾਬਾ ਫਰੀਦ ਜੀ ਪੰਜਾਬੀ ਭਾਸ਼ਾ ਦੇ ਪਹਿਲੇ ਕਵੀ ਮੰਨੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬਾਣੀ ਨੇ ਸਾਡੀ ਸੰਸਕ੍ਰਿਤੀ ਅਤੇ ਸਾਹਿਤ ਨੂੰ ਮਜਬੂਤ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਸੂਫੀ ਪਰੰਪਰਾ ਵਿੱਚ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਵੱਡੀ ਯੋਗਦਾਨ ਰਹੀ ਹੈ।
ਬਾਬਾ ਫਰੀਦ ਬਾਰੇ ਮਸ਼ਹੂਰ ਕਹਾਵਤਾਂ
"ਫਰੀਦਾ ਕਾਲੀ ਜਿਨੀ ਨ ਰਾਵਿਆ ਧਉਲਨ ਤਿਨ੍ਹਾ ਨਾਇ।"
"ਫਰੀਦਾ ਜੇ ਤੂ ਅਕਲ ਲਤੀਫੁ ਕਾਲੇ ਲਿਖੁ ਨ ਲੇਖ।"
FAQs (ਅਕਸਰ ਪੁੱਛੇ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਸਵਾਲ)
Q1: ਬਾਬਾ ਫਰੀਦ ਜੀ ਦਾ ਜਨਮ ਕਿੱਥੇ ਹੋਇਆ ਸੀ?
A: ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜਨਮ ਚੌਹਲ ਕਸਬੇ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ ਸੀ ਜੋ ਹੁਣ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿੱਚ ਹੈ।
Q2: ਬਾਬਾ ਫਰੀਦ ਦਾ ਮੁੱਖ ਸੰਦੇਸ਼ ਕੀ ਸੀ?
A: ਪਿਆਰ, ਨਿਮਰਤਾ, ਸਚਾਈ ਅਤੇ ਦਿਲ ਦੀ ਪਵਿੱਤਰਤਾ ਦਾ ਸੰਦੇਸ਼।
Q3: ਬਾਬਾ ਫਰੀਦ ਦੀ ਬਾਣੀ ਕਿੱਥੇ ਮਿਲਦੀ ਹੈ?
A: ਬਾਬਾ ਫਰੀਦ ਦੀ ਬਾਣੀ ਗੁਰੂ ਗ੍ਰੰਥ ਸਾਹਿਬ ਜੀ ਵਿੱਚ ਦਰਜ ਹੈ।
Q4: ਗੰਜਸ਼ਕਰ ਨਾਮ ਦਾ ਕੀ ਅਰਥ ਹੈ?
A: "ਗੰਜਸ਼ਕਰ" ਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ "ਖਜਾਨਾ ਮਿੱਠਾਸ ਦਾ", ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮਿੱਠੀ ਬਾਣੀ ਅਤੇ ਜੀਵਨ ਦੀ ਪ੍ਰਤੀਕ ਹੈ।
ਨਿਸ਼ਕਰਸ਼
ਬਾਬਾ ਫਰੀਦ ਜੀ ਸਾਡੀ ਰੂਹਾਨੀ ਅਤੇ ਸਾਹਿਤਕ ਵਿਰਾਸਤ ਦਾ ਅਟੂਟ ਹਿੱਸਾ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਬਾਣੀ ਅਤੇ ਉਪਦੇਸ਼ ਅੱਜ ਵੀ ਲੱਖਾਂ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਆਤਮਿਕ ਜੀਵਨ ਵੱਲ ਪ੍ਰੇਰਨਾ ਦੇ ਰਹੇ ਹਨ। ਆਓ ਅਸੀਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਸੰਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਆਪਣੇ ਜੀਵਨ ਵਿੱਚ ਅਮਲ ਕਰੀਏ।
Also Read:
Comments
Post a Comment